woensdag 11 januari 2012

Fusie Zeeland, Zuid-Holland en westen Noord-Brabant onzinnig idee

De commissaris van de koningin van Zuid-Holland Jan Franssen stelt voor om Zuid-Holland met Zeeland en westelijk Noord-Brabant te fuseren, om zo een zuidelijke Randstadprovincie te creëren. Hij doet dit naar aanleiding van de kabinetsplannen om Noord-Holland, Flevoland en Utrecht te fuseren, om zo de Noordvleugel van de Randstad in een provincie onder te brengen, (waar al eerder over geschreven is op dit blog).

Zuidwest Nederland, klik hier voor de grote kaart Bron: Jan-Willem van Aalst — www.imergis.nl

Letterlijk zegt de CvK: Het kabinet heeft met de Visienota 'Bestuur en Bestuurlijke Inrichting' voor de Randstad half werk verricht. Eerlijk gezegd heeft dit kabinet broddelwerk afgeleverd. Tot de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil ik zeggen: wie A zegt, moet ook B durven zeggen. Bij een metropoolregio Den Haag-Rotterdam hoort een grotere provincie dan Zuid-Holland. Dit kabinet heeft gekozen voor een vleugelbenadering. Dan moet je er wel voor zorgen dat beide vleugels in evenwicht zijn. In de huidige kabinetsvisie is daarvan geen sprake. Dat brengt de vogel - in casu de Randstad - op den duur alleen maar schade toe. Op één vleugel kun je immers niet vliegen. Bij een keuze voor een Noord- en een Zuidvleugel ligt het perspectief voor Zuid-Holland in de verdere ontwikkeling van een krachtige Nederlands-Vlaamse Delta met de sterke as Rotterdam-Antwerpen als economische motor. Een fusie tussen een eventueel te splitsen Zuid-Holland, Zeeland en westelijk Noord-Brabant is de noodzakelijke voorwaarde om vorm en inhoud van een sterke zuidelijke Randstad te kunnen combineren met het lucht en ruimte geven aan de metropoolregio. Ik nodig het kabinet uit deze fusiemogelijkheid te verkennen en bij de provincies Zeeland en Noord-Brabant de ruimte te peilen. Het kabinet moet het werk afmaken door het in de Visienota geschetste perspectief te vertalen in een helder proces in plaats van provincies onderling te laten bakkeleien.

Zoals bekend zijn er meerdere redenen om tot een fusie van de noordelijke Randstadprovincies over te gaan. Almere is sterk verbonden met Amsterdam, en tegelijkertijd met de provincie Utrecht en de rest van Noord-Holland. Het Gooi loopt steeds meer over in de Utrechtste heuvelrug. En de steden Amsterdam en Utrecht delen steeds meer dezelfde voorsteden. Een fusie zou hier logisch zijn, om eenheid te creëren in bijvoorbeeld het verkeer- en vervoersbeleid en de ruimtelijke ordening.

Zuid-Holland

Maar dan Zuid-Holland. Dat is in inwonertal nu al de meest inwonersrijke provincie van Nederland (meer dan 3,5 miljoen inwoners). De Commissaris van de Koningin vindt dat er geen evenwicht meer is tussen de beide Randstadprovincies als de noordelijke delen worden samengevoegd, hoewel de nieuwe provincie Noord-Randstad slechts 4,3 miljoen in totaal zou tellen. Net iets meer dan het huidige Zuid-Holland dus. De beide vleugels komen juist in evenwicht door een fusie.

De twee grote steden in de regio zijn Rotterdam en Den Haag. Het mooie is, die steden liggen, inclusief hun voorsteden, volledig in de provincie. En voor zover de steden vergroeien met andere steden is het vooral een kwestie van met elkaar vergroeien. Ook worden de metropoolregio's Haaglanden en Rijnmond langzaam samengevoegd. Daar is dus eigenlijk geen probleem. Waardoor een fusie eigenlijk zinloos is; het lost geen enkel probleem op.

Zeeland

Zeeland is juist een vrij dunbevolkte provincie (kijk bijvoorbeeld eens op deze kaart), met veel platteland en water en juist weinig inwoners. Lucht en ruimte inderdaad. Dat is juist een prima eenheid. Misschien wat weinig inwoners voor één provincie, maar qua ruimtelijke ordeningsbeleid en verkeer- en vervoersbeleid toch duidelijk een goed hanteerbare geheel. De commissaris van de koningin van Zeeland, Karla Peijs heeft dan ook al negatief gereageerd, zij wil zeker niet fuseren als dat inclusief Den Haag is, dat zou de kern van de provincie veel te veel in het noorden plaatsen (zie ad.nl).

Noord-Brabant

Het westen van Noord-Brabant is een heel ander verhaal. Deze regio, met Breda, Tilburg, Roosendaal en Bergen op Zoom, is wel voor een goed deel op Zuid-Holland georiënteerd, en Zeeland weer enigszins op die regio. In die zin is het geen bizar idee om na te denken over goede samenwerking tussen dit gebied en het Rotterdamse, bijvoorbeeld. Maar het gebied hangt ook sterk samen met Noord-Brabant. De term Brabantstad (soms ook wel Brabantse Stedenrij) is uitgevonden om na te denken over betere samenhang tussen de vijf grote (Nederlandse) Brabantse steden, inclusief Den Bosch, Eindhoven en Helmond. Deze samenwerking verloopt in principe goed, en de steden liggen ook vrij stevig in het centrum van Noord-Brabant gepositioneerd. Ook hier is dus geen enkele behoefte aan verandering, zeker niet aan het afsplitsen van een deel van de provincie om met een andere provincie samen te gaan, en dan ook nog met de Randstad.

Al met al is het een onzinnig plan om Zuid-Holland, Zeeland en West-Noord-Brabant samen te voegen. Het zuidelijke deel maakt geen onderdeel uit van de Randstad, samenvoeging lost geen problemen op, en de zuidelijke provincies zitten naar alle waarschijnlijkheid niet te wachten om onderdeel te worden van de superprovincie Zuidwest Nederland (want hoe moet je het anders noemen?). Dit gaat hem niet worden.

Zie hier de volledige toespraak (pdf)

Via en via

2 opmerkingen:

  1. Interessante analyse! Wat ik vind dat graag ontbreekt bij dit soort planologische visies is de verankering in de lokale bevolking, identiteit en uitwendig profiel. M.a.w.: Wat vinden de inwoners ervan? En hoe kun je de nieuwe regio naamsbekend en aantrekkelijk maken voor buitenlandse bedrijven en investeerders?

    Wat al helemaal niet wordt betrokken is aansluiting over de grenzen heen, met name met de regio Vlaanderen. En waarom houdt niemand rekeningen met de gevolgen van de geopolitieke aardverschuiving die een eventuele fusie van Vlaanderen met Nederland meebrengt, mocht België binnenkort uit elkaar vallen? Dan is het weer terug naar de tekentafel...

    Enige jaren terug is er al een voorstel geformuleerd voor een staatsstruktuur van een herenigd Vlaanderen-Nederland, wat veel lijkt op de huidige plannen voor superprovincies:

    http://www.baarlewerkgroep.org/nl/documentatie/interessante-teksten/59-de-staten-xv

    Met modernere ogen zijn er misschien wat aanpassingen nodig, zoals dat (Zuidelijk) Flevoland beter samen met Amsterdam kan gaan. En misschien beter geen aparte stadsstaten. Maar er is veel te zeggen voor een landsdeel "Holland", dat behalve Noord- en Zuid-Holland ook Utrecht en evt. Zeeland (en dan ook zuidelijk Flevoland) omvat. De naam "Holland" is wereldwijd bekend en heeft ook een stevige, lokale verankering.

    Evenzo is er een landsdeel "Brabant" voor te stellen, waar de Noord-Brabantse stedenrij wellicht goed te kombineren valt met de Antwerpse havenstad (ipv. Rotterdam). Ook hier is er een relatief sterk, lokaal "Brabander" identiteitsgevoel.

    Ik zou heel nieuwsgierig zijn of er een planologisch samenspel valt te maken van een dergelijke mogelijke staatsindeling.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. dat voorstel voor de staatsstructuur van een herenigd nederland is naar mijns inziens, vreselijk, werkelijk waar!

      de huidige provinciegrenzen zijn wellicht aan een herziening toe maar de 'vernieuwingen' uit dat plan zijn niet handig. Ten eerste zijn de Duitse stadstaten een goed voorbeeld hoe het niet moet, er is niet voor niets in Duitsland heel veel kritiek op het functioneren daarvan. Ook wordt gesproken over de artificiële grenzen van de huidige provincies omdat deze door imperialisme zijn gegroeidl; nou dat moge ten delen waar zijn, maar vraag een duitstalige belg of hij zich duitser acht dan hoor je nee, vraag een inwoner van zeeuws-vlaanderen of zij zich bij hun zuiderburen willen voegen dan hoort men neen.

      De Nederlandse grondwet - over de Luxemburgse grondwet resp. Belgische grondwet durf ik niet te oordelen - is reeds aan vervanging toe, maar de beoogde manier van het onderhavige plan is geen goed idee. Terug gaan naar provincies die soeverein zijn duidt op last op ruggespraak, hetgeen de republiek genekt heeft. Verder duidt het ook op een een verbrokkeling van het rechtssysteem doordat de provincies - daar deelstaten genoemd - weer zelf recht mogen maken en spreken. Dat komt de eenheid in een land niet ten goede en zeker niet als het zulke kleine gebieden betreft. Nu hebben provincie en gemeente in het huidige staatsbestel wel ietwat mogelijkheden verordeningen uit te vaardigen, maar dat is niet zo sterk als geïmpliceert in het onderhavige besluit. Deelstaten zijn in een land als Duitsland, hetgeen veel groter is, een logischer principe dan in een land als Nederland ofzelfs een BeNeLux natiestaat.

      Verwijderen